6 giờ sáng ngày 14-03-1988, chiến sự nổ ra trên đảo Gạc Ma. Các chiến sĩ Việt Nam dưới sự chỉ huy của thiếu úy Trần Văn Phương vẫn kiên quyết bảo vệ cờ Tổ quốc và không chịu rút lui. Đôi bên giằng co quyết liệt, quân Trung Quốc nổ súng bắn vào anh Phương, Phương ngã xuống, song vừa lúc ấy, binh nhất Nguyễn Văn Lanh đã nhanh chóng xông tới, cùng anh em đứng vây quanh lá cờ của Tổ quốc. Nguyễn Văn Lanh vừa đánh bật khẩu súng ngắn trên tay một chỉ huy quân Trung Quốc thì một lính khác của đối phương đã dùng lưỡi lê đâm vào Lanh từ phía sau. Lanh gục xuống, một dòng máu nhuộm đỏ từ dưới chân cột cờ của Tổ quốc nhưng cột cờ của Tổ quốc không đổ…


Theo tài liệu chính thức của Phòng Chính trị, Lữ đoàn 146, Vùng 4 Hải quân, trong số 64 liệt sĩ hy sinh ngày 14/3/1988 có 58 liệt sĩ hy sinh trên bãi Gạc Ma và tàu HQ-604, 6 liệt sĩ hy sinh cùng tàu HQ-605 ở cạnh bãi Len Đao. Như vậy, nói 64 liệt sĩ hy sinh ở Gạc Ma là chưa chuẩn.






Bi hùng







Đang làm nhiệm vụ cạnh đảo Đá Đông, tàu HQ-605 nhanh chóng tới đảo Tốc Tan, rồi lên bãi Len Đao ở phía Bắc, chiều tối 13/3/1988. Từ bờ, tàu HQ-604 và tàu HQ-505 cũng ghé đảo Đá Lớn để nhận nhiệm vụ cụ thể, rồi hành quân xuống bãi Cô Lin, bãi Gạc Ma ở phía Đông Nam, chiều ngày 13/3/1988.


Chỉ ít phút sau khi tàu HQ-505 và tàu HQ-604 thả neo, một tàu hộ vệ của Trung Quốc từ bãi Huy Gơ chạy về phía Gạc Ma, áp sát tàu HQ-604 và dùng loa gọi sang, đòi tàu ta rời khỏi Gạc Ma. Đến chiều tối, Trung Quốc đưa tới thêm một tàu chiến… Bộ Tư lệnh Hải quân ra lệnh, tổ chức đóng giữ bãi Gạc Ma ngay trong đêm 13/3/1988.


Theo sách Lịch sử Hải quân nhân dân Việt Nam (1955 – 2005), khoảng 3 giờ sáng ngày 14/3/1988, lực lượng của Trung đoàn 83 Công binh bắt đầu chuyển vật liệu từ tàu HQ-604 lên bãi Gạc Ma, lực lượng của Lữ đoàn 146 tổ chức cắm cờ và bảo vệ công binh làm nhiệm vụ.


Khoảng 6 giờ ngày 14/3/1988, Trung Quốc điều tới thêm 2 tàu, dùng 3 thuyền nhôm đưa khoảng 40 lính lên bãi Gạc Ma, giật quốc kỳ Việt Nam, bắn chết Thiếu úy Trần Văn Phương, đâm trọng thương hạ sĩ Nguyễn Văn Lanh.


Bị quân ta đánh trả, quân Trung Quốc rút ra xa, xả đạn pháo và các loại súng vào các tàu ta và quân ta đang ở trên bãi Gạc Ma. Trung tá Trần Đức Thông, Phó Lữ đoàn trưởng Lữ đoàn 146 và Đại úy Vũ Phi Trừ, Thuyền trưởng tàu HQ-604 chỉ huy bộ đội sử dụng các loại súng AK, RPĐ, B40, B41 bắn trả quyết liệt. Bị trúng nhiều đạn pháo địch, tàu HQ-604 chìm xuống biển…


Trung tá Trần Đức Thông, Đại úy Vũ Phi Trừ, Thiếu úy Trần Văn Phương và nhiều đồng đội hy sinh, 9 người bị quân Trung Quốc bắt. Những người còn sống đi tìm vớt đồng đội hy sinh và bị thương, đưa lên một xuồng của công binh rồi bơi về phía tàu HQ-505 ở bãi Cô Lin.


Tại bãi Cô Lin, từ 6 giờ sáng 14/3/1988, lực lượng trên tàu HQ-505 đã cắm hai cờ Việt Nam trên bãi. Cùng lúc bắn vào tàu HQ-604, các tàu Trung Quốc cũng bắn nhiều đạn pháo vào tàu HQ-505, khiến tàu bị hỏng máy.


Thiếu tá Thuyền trưởng Vũ Huy Lễ chỉ huy khẩn trương sửa máy, rồi lệnh chạy cả hai máy tàu, ủi bãi Cô Lin để vừa cứu tàu, vừa giữ đảo. Thấy vậy, hai tàu Trung Quốc tập trung bắn dữ dội vào tàu HQ-505.


Hơn 8 giờ sáng 14/3/1988, tàu HQ-505 trườn được hai phần ba thân lên bãi thì bốc cháy. Lực lượng trên tàu vừa triển khai dập lửa cứu tàu, bảo vệ bãi Cô Lin, vừa đưa xuồng đi cứu vớt đồng đội ở phía bãi Gạc Ma.


Tại bãi Len Đao, rạng sáng 14/3/1988 một tổ hải quân từ tàu HQ-605 đã lên bãi cạn, cắm cờ Việt Nam. Khoảng 8 giờ sáng 14/3/1988, các tàu Trung Quốc nã đạn vào tàu HQ-605, đến sáng ngày 15/3/1988 thì tàu chìm hẳn.


Trung úy Phan Hữu Doan, Thuyền phó tàu HQ-605 và 5 người khác hy sinh. Nhưng quân ta vẫn bám trụ, quốc kỳ Việt Nam vẫn tung bay trên bãi Len Đao. Chiều 14/3, khi tàu HQ-614 tới, lực lượng trên tàu HQ-605 dùng xuồng đưa thương binh, tử sĩ về đảo Sinh Tồn.


Chiều 14/3/1988, các tàu HQ-931, HQ-671, HQ-614 lần lượt tới tiếp ứng, bảo vệ bãi Len Đao và bãi Cô Lin.


Với thành tích đặc biệt xuất sắc trong chiến đấu bảo vệ đảo Gạc Ma và đảo Cô Lin, năm 1989 các liệt sĩ Trần Đức Thông, Vũ Phi Trừ, Trần Văn Phương được truy tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân, tập thể tàu HQ-505, thuyền trưởng Vũ Huy Lễ và Hạ sĩ Nguyễn Văn Lanh được tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.


-----------------------------


Tàu Đại Lãnh thuộc Liên hiệp Xí nghiệp Trục vớt cứu hộ đã quay camera toàn cảnh và các chi tiết con tàu HQ-605 bị chìm ở độ sâu 40m. 


Tổ lặn đã thực hiện nhiều ca làm việc khảo sát bên ngoài và phía trong con tàu HQ-605. Tàu bị pháo lớn Trung Quốc bắn từ phía bên phải. Do đó, khi bị chìm đã lật nghiêng hơn 80 độ ở mạn phải, mạn trái bị một vết thủng lớn do đạn pháo xuyên qua, toàn bộ ca bin và xuồng cứu sinh trên tàu đều bị bắn nát. 


Nhưng việc xác định vị trí, khảo sát tàu HQ-604 bị bắn chìm, tìm kiếm tử sĩ ở tàu HQ-604 và đảo Gạc Ma đã không thể tiến hành, do bị quân Trung Quốc ngăn cản.


Tàu HQ-505 nằm ghếch mũi lên đảo Cô Lin, bị bắn cháy gần như toàn bộ lớp sơn, hàng trăm lỗ thủng chi chít trên đài chỉ huy. 


Hai bên sườn tàu, phía sau đuôi tàu, bên mặt phải và mặt trái có hàng chục vết đạn pháo bắn thẳng, thủng to đường kính từ 30 đến 40 phân, lương thực trong khoang tàu bị cháy vụn thành tro bụi…







----------------------------------

Hải chiến Trường Sa 1988: "Lính Trung Quốc quá dã man!"


Trong trận Hải chiến Trường Sa 1988, lính TQ dùng súng 37 ly - vốn chỉ dùng cho phòng không - hạ nòng xả vào chiến sĩ của ta đang trôi dạt trên biển không hề bắn trả.



Lực lượng chênh lệch

Ngày 4/3/1988, Thường vụ Đảng ủy Quân chủng Hải quân họp nhận định: Gạc Ma giữ vị trí quan trọng, nếu để Trung Quốc chiếm giữ sẽ khống chế đường qua lại của ta tiếp tế, bảo vệ chủ quyền quần đảo Trường Sa. Vì vậy, Thường vụ Đảng ủy Quân chủng hạ quyết tâm đóng giữ các đảo Gạc Ma, Cô Lin và Len Đao. Đây là một nhiệm vụ hết sức nặng nề, khẩn trương, bởi trong cùng một lúc hải quân ta phải triển khai đóng giữ cả 3 đảo trong điều kiện phương tiện, trang bị của ta cũ, thô sơ, lực lượng hạn chế.

Trong khi đó, hải quân Trung Quốc sau khi chiếm giữ trái phép Chữ Thập, Châu Viên, Tư Nghĩ, Ga Ven và Xu Bi ngày càng tỏ rõ ý đồ chiếm ba đảo Gạc Ma, Cô Lin, Len Đao. Đầu tháng 3/1988, Trung Quốc huy động lực lượng của 2 hạm đội xuống khu vực quần đảo Trường Sa, tăng số tàu hoạt động ở đây thường xuyên có từ 9 đến 12 tàu chiến gồm: khu trục tên lửa, 7 tàu hộ vệ tên lửa, 2 tàu hộ vệ pháo, 2 tàu đổ bộ; tàu hỗ trợ gồm 3 tàu vận tải LSM, tàu đo đạc, tàu kéo và một pông-tông lớn.

Thực hiện nhiệm vụ bảo vệ chủ quyền ở Gạc Ma, Cô Lin, Len Đao, lực lượng Hải quân Việt Nam huy động 3 tàu vận tải bao gồm các tàu HQ-505, HQ-604, HQ-605. Hai tàu HQ-604 và HQ-605 là các tàu vận tải cỡ nhỏ, lượng giãn nước chỉ 50 tấn. Chỉ có tàu HQ-505 là tàu vận tải cỡ lớn, nguyên gốc là tàu HQ-504 Quy Nhơn thuộc lớp LST-491 của Hải quân Việt Nam Cộng hòa được ta tịch thu và cải tiến, có lượng giãn nước 3.698 tấn toàn tải, dài 100m, rộng 15m được trang bị một pháo hạm 76mm, 8 pháo 40mm và 12 pháo 20mm. Boong tàu có khả năng tiếp nhận một trực thăng hạng nhẹ.

Tàu HQ-505 tàu lớn nhất của ta lúc bấy giờ. Tuy nhiên so về mặt vũ khí thì các tàu này thua xa các tàu của Hải quân Trung Quốc tham gia xâm chiếm Gạc Ma, Cô Lin, Len Đao gồm 3 tàu khu trục tới khu vực gồm: Tàu 502 lớp Giang Nam/065; Tàu 556 , lớp Giang Hộ II/053H1; Tàu 531, lớp Giang Đông/053K.

So sánh về mặt lực lượng rõ ràng các tàu của Hải quân Việt Nam không phải là đối thủ của các tàu khu trục Trung Quốc. Mặt khác cách điều động lực lượng cũng phản ánh phương châm của mỗi bên. Đối với Việt Nam là tiến hành thực hiện chủ quyền đưa quân đi xây dựng canh giữ các điểm đảo cũng như muốn duy trì hòa bình do vậy hầu hết các tàu đều là tàu vận tải chở vật liệu và lính công binh.

Ngược lại, Trung Quốc lại điều các tàu chiến cực mạnh, trang bị nhiều vũ khí hạng nặng nhằm thực hiện bằng được âm mưu xâm chiếm Trường Sa bằng vũ lực.

Khúc tráng ca bi hùng

Đối mặt với kẻ thù, các chiến sỹ Hải quân Việt Nam đã giữ vững ý chí chiến đấu, không ngại hy sinh để làm thất bại âm mưu của đối phương

Ngày 12/3/1988, tàu 605 do đồng chí Lê Lệnh Sơn làm thuyền trưởng được lệnh từ Đá Đông đến đóng giữ đảo Len Đao trước 6 giờ ngày 14/3/1988. Sau 29 giờ hành quân bí mật, vượt qua sóng to, gió lớn, tàu 605 đến Len Đao lúc 5 giờ ngày 14/3 và cắm cờ Tổ quốc khẳng định chủ quyền trên đảo.

9 giờ ngày 13/3/1988, tàu HQ-604 do đồng chí Vũ Phi Trừ làm thuyền trưởng và tàu HQ-505 do đồng chí Vũ Huy Lễ làm thuyền trưởng được lệnh từ đảo Đá Lớn tiến về phía Gạc Ma, Cô Lin. Phối hợp với hai tàu 604 và 505 có 2 phân đội công binh (70 người) thuộc Trung đoàn 83, bốn tổ chiến đấu (22 người) thuộc Lữ đoàn 146 và 4 chiến sĩ đo đạc của Bộ Tổng Tham mưu.

Sau khi hai tàu của ta thả neo được 30 phút, tàu hộ vệ của Trung Quốc từ đá Tư Nghĩa chạy về phía Gạc Ma, có lúc cách ta 500m.

17 giờ ngày 13/3, tàu Trung Quốc áp sát tàu 604 ta và dùng loa gọi sang khiêu khích. Cán bộ, chiến sĩ hai tàu 604 và 505 kiên trì neo giữ quanh đảo. Tàu chiến của Trung Quốc cùng 1 tàu hộ vệ, 2 tàu vận tải thay nhau cơ động, chạy quanh đảo Gạc Ma.

Trước tình hình đó, lúc 21 giờ ngày 13/3, Bộ Tư lệnh Hải quân chỉ thị bộ đội quyết giữ vững các đảo Gạc Ma, Cô Lin. Khẩn trương thả xuồng máy, xuồng nhôm, chuyển vật liệu làm nhà lên đảo ngay trong đêm ngày 13/3.

Thực hiện mệnh lệnh, tàu 604 cùng lực lượng công binh Trung đoàn 83 chuyển vật liệu lên đảo Gạc Ma, tiếp đó, lực lượng của Lữ đoàn 146 bí mật đổ bộ, cắm cờ Tổ quốc và triển khai 4 tổ bảo vệ đảo.

Lúc này, Trung Quốc điều thêm 2 tàu hộ vệ trang bị pháo 100mm đến hỗ trợ tàu có từ trước khiêu khích đe dọa ta rút khỏi đảo Gạc Ma. Ban chỉ huy tàu 604 họp nhận định Trung Quốc có thể dùng vũ lực can thiệp và đề ra quyết tâm bảo vệ Gạc Ma.

6 giờ ngày 14/3/1988, Trung Quốc thả 3 thuyền nhôm và 40 quân đổ bộ lên đảo, tiến về phía cờ ta đang tung bay. Dựa vào thế đông quân, đối phương tiến vào giật cờ ta. Lập tức, thiếu úy Trần Văn Phương, hạ sĩ Nguyễn Văn Lanh cùng đồng đội anh dũng giành lại cờ. Binh lính của đối phương đã dùng lưỡi lê đâm và bắn Nguyễn Văn Lanh bị thương. Thiếu úy Trần Văn Phương xông vào cứu, bị đối phương bắn, đã anh dũng hy sinh.

Không uy hiếp được bộ đội ta rút khỏi đảo, 7 giờ 30 phút ngày 14/3, Trung Quốc dùng hai tàu bắn pháo 100mm vào tàu 604, làm tàu ta bị hỏng nặng. Đối phương cho quân xông về phía tàu ta. Thuyền trưởng Vũ Phi Trừ đã bình tĩnh chỉ huy bộ đội trên tàu sử dụng các loại súng AK, RPD, B40, B41 đánh trả quyết liệt, buộc lính Trung Quốc phải nhảy xuống biển trở về tàu của chúng.



Trận đánh diễn ra mỗi lúc quyết liệt. Đối phương tiếp tục nã đạn, làm tàu ta bị thủng nhiều lỗ và hỏng nặng chìm dần xuống biển. Đồng chí Vũ Phi Trừ, thuyền trưởng; đồng chí Trần Đức Thông, Phó Lữ đoàn trưởng Lữ đoàn 146 cùng một số cán bộ, chiến sĩ tàu đã anh dũng hy sinh cùng tàu 604 ở khu vực đảo Gạc Ma.

Tại đảo Cô Lin, 6 giờ ngày 14/3/1988, tàu HQ-505 đã cắm 2 lá cờ trên đảo. Khi tàu 604 của ta bị chìm, đồng chí Vũ Huy Lễ, thuyền trưởng tàu 505 ra lệnh nhổ neo cho tàu ủi bãi. Phát hiện tàu 505 của ta đang cơ động lên bãi, hai tàu của đối phương quay sang tiến công tàu 505. Bất chấp hiểm nguy, tàu 505 chạy hết tốc độ, trườn lên được hai phần ba thân tàu thì bốc cháy.

8 giờ 15 phút ngày 14/3, bộ đội tàu 505 vừa triển khai lực lượng dập lửa cứu tàu, bảo vệ đảo, vừa đưa xuồng đến cứu vớt cán bộ, chiến sĩ tàu 604 bị chìm. Tàu HQ-505 bị bốc cháy. Cán bộ, chiến sĩ của tàu dưới sự chỉ huy của thuyền trưởng Vũ Huy Lễ đã hoàn thành nhiệm vụ lịch sử, bảo vệ chủ quyền đảo Cô Lin.



Ở hướng đảo Len Đao, 8 giờ 20 phút ngày 14/3, tàu của đối phương bắn mãnh liệt vào tàu HQ-605 của ta. Tàu 605 bị bốc cháy và chìm lúc 6 giờ ngày 15/3. Cán bộ, chiến sĩ của tàu dìu nhau bơi về đảo Sinh Tồn an toàn.

Lính TQ dùng súng phòng không bắn bộ đội ta

Khoảng một tháng sau, hải quân Việt Nam đưa 35 lính công binh và 7 lính hải quân cùng vật liệu xây dựng đổ bộ lên đá Len Đao xây nhà đánh dấu chủ quyền. Hòng lặp lại kịch bản Gạc Ma, trong ngày Trung Quốc đưa bảy tàu chiến và nhiều xuồng nhỏ bao vây uy hiếp số quân Việt Nam trên đá. Tuy nhiên lần này được sự yểm trợ của không quân từ đất liền bay ra nên số tàu chiến của Trung Quốc tản ra, đụng độ không nổ ra, phía Việt Nam giữ được đá và hoàn thành việc xây dựng nhà trên đá.




Như vậy, mặc dù có sự thua kém rất nhiều về vũ khí trang bị với kẻ thù nhưng chúng ta đã ngăn chặn được âm mưu của đối phương. Ta vẫn giữ được hai trong ba vị trí trọng yếu là Len Đao, Cô Lin. Tuy nhiên vẫn còn đó Gạc Ma vẫn bị chiếm đóng và những liệt sỹ trong trận chiến 14/3 vẫn còn nằm dưới đáy biển.
Những người lính Việt Nam trong trận chiến ngày 14/3 đa số đều là lính công binh, tuổi đời còn rất trẻ. Trong tay họ khi lên cắm cờ, xây dựng mốc chủ quyền trên đảo đa số đều là tay không.

Anh hùng - đại tá Vũ Huy Lễ, người thuyền trưởng của tàu HQ-505, xúc động: “Tôi nhìn sang vùng biển Gạc Ma, thấy nhiều đồng đội vừa ngã xuống. Không thể để anh em nằm lại giữa biển khơi, chúng tôi đưa xuồng sang cứu. Tuy nhiên, hải quân Trung Quốc dùng súng AK bắn phá, không để chúng tôi cứu thương. Mặc, chúng tôi vẫn bình tĩnh, tiếp tục bơi xuồng sang. Suốt buổi sáng hôm ấy, chúng tôi đã vớt được 44 thương binh và tử sĩ”.

Đại tá Nguyễn Văn Dân - nguyên phó tham mưu trưởng Vùng 4 - cho biết khi tiếng súng đang nổ, ông đang trên tàu HQ-614 từ đảo Đá Đông chạy đến Gạc Ma. Khi tàu HQ-614 đến nơi, trận hải chiến đã kết thúc. “Chúng tôi quay ra tìm kiếm anh em của ta nhưng tàu chiến Trung Quốc liên tục ngăn cản. Lính Trung Quốc quá dã man! Họ dùng súng 37 ly - vốn chỉ dùng cho phòng không - hạ nòng xả vào chiến sĩ của ta đang trôi dạt trên biển không hề bắn trả. Họ còn nổ súng cản trở tàu ta làm nhiệm vụ cứu thương dù chúng tôi đã treo cờ chữ thập đỏ hoặc chĩa nòng pháo sang đe dọa”.


Dưới họng súng của Trung Quốc, chiến sỹ hải quân Việt Nam đã chiến đấu đến hoi thở cuối cùng cho chủ quyền của Tổ quốc

Ngày 31/3/1988, Tư lệnh Hải quân lệnh cho Vùng 4, Lữ đoàn 125, Lữ đoàn 146; các hải đội 131, 132, 134 của Lữ đoàn 172 chuyển trạng thái sẵn sàng chiến đấu cao; đồng thời lệnh cho Vùng 1, Vùng 3 và Lữ đoàn 125 ở Hải phòng chuyển trạng thái sẵn sàng chiến đấu tăng cường.

Bộ Tư lệnh Hải quân điều động 41 tàu thuyền và phương tiện nổi của Lữ đoàn 125, Cục Kinh tế, Vùng 1, Vùng 3, Vùng 5, Trường sĩ quan Hải quân, Nhà máy Ba Son, X51 tiếp nhận 3 tàu của nhà nước, 3 tàu của Tổng cục Hậu cần và 2 tàu của Quân khu 5 đến phối thuộc hoạt động khi cần thiết


Trải qua hơn 5 tháng, Quân chủng Hải quân đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ CQ-88, đóng giữ và bảo vệ thắng lợi 11 đảo mới với 32 điểm đóng quân.